İçindekiler
Linux dünyasında dosya yönetimi, bir sistem yöneticisinin ya da web geliştiricisinin en temel yeteneklerinden biridir. Dosyaları yedeklemek, taşımak veya sıkıştırmak mı gerekiyor? İşte burada imdadımıza yetişen sihirli kelime: tar komutu!
Bu yazımızda, Linux’ta tar komutunun ne işe yaradığını, nasıl kullanıldığını, pratik örneklerle adım adım anlatacağız. Hazırsan, hem öğretici hem de keyifli bir dosya arşivleme yolculuğuna çıkıyoruz!
🎯 Tar Komutu Nedir?
Öncelikle tanım: Tar, “Tape Archive” kelimelerinin kısaltmasıdır. Yani aslında “bant arşivi” anlamına gelir. Günümüzde bandımız olmasa da bu komut hâlâ dosya ve klasörleri arşivlemek, sıkıştırmak, taşımak ya da yedeklemek için vazgeçilmez bir araçtır.
🧠 Temel Tar Komutları
📦 Arşiv Oluşturma
tar -cvf arsiv_adi.tar dosya_veya_klasorc: Arşiv oluştur
v: Ayrıntılı çıktı (ne yapıldığını terminalde gösterir)
f: Çıktının bir dosyaya yazılacağını belirtir
tar -xvf arsiv_adi.tarx: Arşivi açv: Ayrıntılı modf: Arşiv dosyasını kullan
📃 Arşiv İçeriğini Listeleme
tar -tvf arsiv_adi.tart: Listele
💨 Gzip ile Tar Sıkıştırması
Alan tasarrufu istiyorsan gzip devreye giriyor!
Sıkıştırma:
tar -czvf arsiv_adi.tar.gz dosya_veya_klasorAçma:
tar -xzvf arsiv_adi.tar.gz💡 Tar Komutu ile Harikalar Yarat
1. Bzip2 ile Sıkıştırma (Daha Az Alan, Biraz Daha Bekleme)
tar -cvjf arsiv.tar.bz2 klasor
tar -xvjf arsiv.tar.bz22. Bazı Dosyaları Hariç Tutmak
tar -cvf arsiv.tar --exclude='istenmeyen_dosya' klasor3. Birden Fazla Dosya ve Klasörü Arşivle
tar -cvf arsiv.tar klasor1 klasor2 dosya1.txt dosya2.log4. Sadece Belirli Uzantıdaki Dosyaları Arşivle
find /klasor -name "*.txt" | tar -cvf txt_arsivi.tar -T -5. Son 7 Günde Değişen Dosyaları Arşivle
find /klasor -mtime -7 | tar -cvf haftalik_yedek.tar -T -6. Büyük Arşivleri Parçalara Bölmek (Mesela 100MB)
tar -cvf - /klasor | split -b 100M - arsiv_parca.tar.Toplama ve açma:
cat arsiv_parca.tar.* | tar -xvf -7. Arşivledikten Sonra Dosyaları Silmek
tar -cvf arsiv.tar --remove-files klasor8. Artımlı (İncremental) Yedekleme
İlk tam yedek:
tar -cvf tam_yedek.tar /klasorSonraki artımlı yedek:
tar --listed-incremental=bilgi.sanali -cvf artimli_yedek.tar /klasor9. Arşivden Sadece Belirli Dosyaları Çıkart
tar -xvf arsiv.tar sadece.txt sadece_klasor/10. Arşiv ile Dosya Sistemi Karşılaştırması
tar --diff -f arsiv.tar11. Tar Arşivine Şifreleme Eklemek (gpg ile)
tar -cvf - /klasor | gpg -c -o sifreli_arsiv.tar.gpgAçmak için:
gpg -d sifreli_arsiv.tar.gpg | tar -xvf -12. İlerlemesi Gözüksün Diyorsan: Tar + pv
tar -cvf - /klasor | pv | gzip > arsiv.tar.gz⭐ En İyi Uygulamalar (Best Practices)
- 🔁 Düzenli Yedek Al: Otomatikleştir, unut, rahat et!
- 👀 Arşivleri Kontrol Et: Oluşturduktan sonra içeriğini listelemeyi ihmal etme.
- 🔐 İzinlere Dikkat: Başka sistemde oluşturulan arşivleri açarken dosya izinlerine dikkat et.
- 💾 Sıkıştırmayı Akıllıca Kullan: Uzun süre saklanacak veriler için yüksek sıkıştırma oranlarını tercih et.
🧰 Sık Kullanılan Tar Komutları
| Komut | Açıklama |
|---|---|
tar -cvf | Yeni arşiv oluştur |
tar -xvf | Arşiv çıkar |
tar -tvf | İçeriği görüntüle |
tar -czvf | gzip ile sıkıştırılmış arşiv oluştur |
tar -xzvf | gzip arşivi çıkar |
| `find … | tar -cvf` |
| `tar -cvf | split` |
tar --remove-files | Arşivle sonra sil |
tar --listed-incremental | Artımlı yedek |
tar --diff | Dosya sistemiyle karşılaştır |
| `tar | gpg` |
| `gpg | tar -xvf` |
| `tar | pv` |
❓ Sık Sorulan Sorular
🔹 Tar komutu ne işe yarar?
Tar, dosya ve klasörleri arşivlemek, sıkıştırmak ve çıkartmak için kullanılır. Özellikle yedekleme ve veri taşıma işlemlerinde tercih edilir.
🔹 Arşiv içeriğini nasıl görüntülerim?
tar -tvf arsiv.tarkomutu ile arşivdeki dosyaları açmadan görebilirsin.
🔹 Neden gzip ile sıkıştırılır?
Daha az yer kaplasın, daha hızlı aktarılsın diye! Özellikle büyük veri setleri için hayat kurtarıcıdır.
🔹 Mevcut arşive dosya eklenebilir mi?
Evet, tar -rvf arsiv.tar yeni_dosya komutu ile ekleme yapılabilir.
🎉 Sonuç
Linux’ta tar komutu, küçük bir araç gibi görünse de büyük işler başarır. Web geliştiricisi, sistem yöneticisi ya da sadece Linux meraklısı olman fark etmez; dosya arşivlemeyi ve yedeklemeyi biliyorsan, her zaman bir adım öndesin!
Kendi arşivleme sihrini yaratmaya hazır mısın? 🤌🏼 😉